Schaal voor Emotionele Ontwikkeling: theorie en praktische toepassing – een inleidende studiedag

Tijdens deze studiedag word je geïnformeerd over het model voor emotionele ontwikkeling en de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling (SEO). Je krijgt inzicht in de verschillende fasen van emotionele ontwikkeling en leert over de verschillende varianten van de SEO. Bovendien krijg je de kans om te oefenen met het afnemen en scoren van de SEO-R².

Datum:
09 februari 2026
Docent:
Gert- Jan de Haas, Hepie Henstra, Kari Andriessen
Accreditatie:
Type:
Fysiek
Locatie:
Vredenburg, Utrecht, Nederland
Tijdsduur:
Een studiedag op 9 februari 2026 van 9:30 tot 16:45
Investering:
340,00 p.p.
De deskundigheidsbevordering van FORTIOR is vrijgesteld van BTW.
Inclusief lunch, koffie en thee.

De Schaal voor Emotionele Ontwikkeling: een bewezen effectief instrument

In de afgelopen 25 jaar heeft de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling zich bewezen als een betrouwbaar, gevalideerd en volwaardig instrument. Inmiddels is de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Revised² (SEO-R²) ontwikkeld. De SEO-R² is een onmisbaar hulpmiddel geworden voor het assessment, de beeldvorming, diagnostiek en de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking. Wanneer er naast de verstandelijke beperking ook sprake is van gedragsproblemen of een psychiatrische stoornis, helpt de SEO-R² om het gedrag van de persoon beter te begrijpen. Dit stelt de omgeving in staat om effectiever in te spelen op de basale behoeften van de persoon (Morisse, Sappok, De Neve & Došen, 2017).

 

Verschillende varianten

In 2017 werd de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Verkort (SEO-V) geïntroduceerd. Deze verkorte versie bevat 8 domeinen in plaats van 13, wat de afname aanzienlijk versnelt. In 2024 werd een herwerkte versie van de SEO-V uitgebracht, waarin ook fase 6 is toegevoegd. Deze versie heeft de naam SEO-V² gekregen.

Op basis van de SEO-R² ontwikkelde Rachel de Groot het SEO-R² Kleurenprofiel. Dit is een werkvorm die bestaat uit kaartjes met kleuren, illustraties en vragen, waarmee deelnemers actiever worden betrokken. In Nederland wordt het kleurenprofiel gebruikt als discussie-instrument binnen teams bij de beeldvorming van cliënten met een verstandelijke beperking.

Daarnaast is er de Vragenlijst Emotionele Ontwikkeling (VEO), een experimentele vragenlijst die direct met de betrokken cliënt kan worden ingevuld. Deze vragenlijst is opgenomen in het boek Emotionele ontwikkeling: over basisbehoefte, draagkracht en plezier van Jolanda Vonk (2021). De VEO wordt momenteel nog onderzocht en gevalideerd.

De SEO-R², SEO-V², VEO en het SEO-R² Kleurenprofiel zijn verschillende instrumenten die naast elkaar gebruikt kunnen worden.

 

Inleidende studiedag

Deze studiedag is bedoeld voor professionals die weinig of geen ervaring hebben met het afnemen van de SEO. Gedurende de dag word je meegenomen in de zeven fasen van het model voor emotionele ontwikkeling en krijg je meer inzicht in de achtergronden van de verschillende SEO-varianten. Het doel van de studiedag is dat je aan het einde in staat bent om met de schalen te werken. Mocht je na het gebruik van de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling nog vragen hebben, dan kun je een verdiepende studiedag volgen.

Welke vervolgtrainingen kun je doen:

 

Ga zorgvuldig om met de afname van de SEO-R²

In de handleiding van de SEO-R² worden geen eisen gesteld ten aanzien van de zorgopleiding of het opleidingsniveau van de persoon die de schaal afneemt. Wel worden in de handleiding  (pagina 32 en 33)  eisen gesteld aan de kennis, vaardigheden en ervaring die de beoordelaar nodig heeft om de SEO goed te kunnen afnemem. Zo is het belangrijk, dat de persoon die de schaal afneemt:

  1. voldoende kennis heeft van de emotionele ontwikkeling en de ontwikkelingsdynamische benadering volgens prof. dr. Anton Došen
  2. kennis heeft van de algemene ontwikkelingspsychologie.
  3. de schaal eerst een aantal keer als oefening heeft afgenomen, voordat hij/zij de schaal bij een echte cliënt afneemt. Bij voorkeur oefen je onder begeleiding van een ervaren beoordelaar.
  4. de informanten (zoals ouders of begeleiders) uitleg en duidelijkheid kan verschaffen over de emotionele ontwikkeling en de SEO-R².
  5. de afname van de SEO-R² inbedt in een ruimere totaalvisie rond emotionele ontwikkeling.

 

Om deze reden zal FORTIOR bij deze scholing over de SEO-R² geen beroepsgroepen weigeren. Wel wil FORTIOR jou als deelnemer aan deze scholing op het hart drukken om zorgvuldig om te gaan met de afname van de SEO-R². Aangezien er aan deze studiedag geen toetsing is verbonden, is het je eigen professionele verantwoordelijkheid om in te schatten of je (na afloop van de training) in voldoende mate beschikt over de benodigde kennis en vaardigheden om de SEO-R² af te kunnen nemen.

Inhoud van de training

Het programma van de studiedag bestaat uit een theoretisch en praktisch gedeelte. In de ochtend wordt de theoretische achtergrond behandeld waarbinnen de SEO-R², de SEO-V en het SEO-R kleurenprofiel geplaatst moeten worden.

In de middag zijn er twee praktische workshops van ieder 1½ uur waaraan alle deelnemers van de studiedag kunnen deelnemen. De deelnemers worden uitgenodigd tot actieve deelname aan de workshop door eigen ervaring en praktijkvragen in te brengen. Gezien de duur van de workshops is het niet waarschijnlijk dat alle vragen (diepgaand) aan bod kunnen komen.

 

Thema’s van het ochtendprogramma:

  • Wat is emotionele ontwikkeling?
  • Nut en noodzaak: het belang van werken met SEO
  • Neurobiologische achtergronden van emotionele ontwikkeling
  • De 7 Fasen in emotionele ontwikkeling
  • Oefenen met het herkennen van de fasen
  • Welke verschillende varianten: SEO-R², het SEO-R² Kleurenprofiel, de SEO-V²
  • Hoe werk je met de SEO-R²: afnemen en scoren
  • Oefenen met de afname en scoring van de SEO-R²

 

Leerdoelen:

Aan het eind van de dag:

  • kennen de deelnemers de 7 fasen uit het model voor emotionele ontwikkeling.
  • zijn de deelnemers op de hoogte van het belang van de ontwikkelingsdynamische benadering.
  • zijn de deelnemers geïnformeerd over de neuropsychologie rond emotionele ontwikkeling
  • kennen de deelnemers de verschillende varianten van de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling en weten ze hoe deze verschillende varianten ingezet kunnen worden.
  • zijn de deelnemers geïnformeerd over de juiste procedure waarop de SEO-R² dient te worden afgenomen en gescoord.
  • hebben de deelnemers kunnen oefenen met de afname van de SEO-R².

 

 

Studiebelasting & voorbereiding

De studiedag is te volgen zonder voorbereiding. Als je dat wenst kun je vooraf de aanbevolen literatuur doorlezen.

De studiebelasting van deze scholing bestaat uit het aantal contacturen. Het aantal contacturen is 6 uur.

Cliëntgroep waarop deze studiedag betrekking heeft

De SEO-R² is ontwikkeld voor kinderen, jongeren en volwassenen met een ernstige, matige of lichte verstandelijke beperking en eventuele bijkomende stoornissen.

In bepaalde gevallen wordt de SEO-R² ook toegepast bij mensen met psychiatrische stoornissen of autisme en een normale begaafdheid.

 

Doelgroep voor deze studiedag

De studiedag is bedoeld voor professionals die nog weinig tot geen ervaring hebben met get afnemen van de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling.

  • psychologen, orthopedagogen, psychodiagnostisch medewerkers, verpleegkundig specialisten die werken met mensen met een verstandelijke beperking in hun eigen praktijk, in organisaties voor zorg aan mensen met een verstandelijke beperking, GGZ, verslavingszorg en forensische hulpverlening
  • psychologen en orthopedagogen in het speciaal onderwijs.

Accreditatie

Accreditatie is toegekend door:

  • Accreditatiebureau NIP Kinder- en Jeugdpsycholoog (K&J) / NVO Orthopedagoog-Generalist (OG) (geldt  ook voor SKJ) voor het volgend aantal punten:
    • Herregistratie: 6 punten
    • Opleiding – diagnostiek: 3 punten
  • Registerplein voor psychodiagnostisch medewerkers, maatschappelijk werkers en GGZ agogen voor 6 punten

 


Overige accreditaties in overleg

Heb je een andere accreditatie nodig dan hierboven staat vermeld? Stuur dan een bericht naar inschrijvingen@fortior.info met de vraag of de gewenste accreditatie kan worden aangevraagd. FORTIOR zal je dan expliciet laten weten of de accreditatie wel of niet zal worden aangevraagd.

 

Certificaat en invoeren presentie

FORTIOR reikt aan het eind van de dag certificaten uit. Op het certificaat staan de accreditaties en hun ID-nummers vermeld.

Voor sommige registers van beroepsverenigingen, zoals bij NIP K&J / NVO OG, kwaliteitsregister Paramedici, KNGF, Register Vaktherapie en Registerplein, voert FORTIOR de presentie in. Hiervoor hebben wij het nummer nodig waarmee je in het register bent ingeschreven.

Als FORTIOR geen nummer van je heeft, dan kan de presentie niet worden ingevoerd. Zorg er dus voor dat je correcte nummer bekend is bij FORTIOR!

 

 

 

Gert- Jan de Haas

Met een achtergrond in zowel neuropsychologie als muziek combineert Gert-Jan de Haas wetenschappelijke inzichten met artistieke ervaring. Via zijn praktijk, NAR-Lab, richt hij zich op complexe casuïstiek binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en kwetsbaarheden binnen de cultuursector. Transnosologisch denken is hierbij de manier om talen en visies te verbinden. Hij heeft dit in de afgelopen 30 jaar verder ontwikkeld tot wat hij Neuro-Analytisch-Redeneren (NAR®️) noemt. De unieke integratie van kunst en wetenschap is zijn sleutel tot het combineren van kennisgefundeerde analyse en creativiteitsgefundeerde vrijheid van denken.
Bekijk de docent

Hepie Henstra

Hepie is orthopedagoog generalist en al ruim 10 jaar als zodanig werkzaam bij Nieuw Woelwijck. Na haar afstuderen aan de Rijksuniversiteit Groningen heeft Hepie enkele jaren als begeleider en coördinerend begeleider gewerkt. In 2012 voltooide ze haar opleiding tot orthopedagoog generalist en ging ze aan de slag als orthopedagoog.

Het model voor emotionele ontwikkeling en de ontwikkelingsdynamische benadering volgens Anton Došen, vormen een belangrijke basis in haar dagelijks werk met mensen met een verstandelijke beperking. Hepie heeft meerdere opleidingen gevolgd over de ontwikkelingsdynamische benadering bij Anton Došen zelf en andere toonaangevende deskundigen op dit gebied.

Hepie heeft veel ervaring met lesgeven. Ze verzorgt binnen haar eigen organisatie diverse opleidingsprogramma’s.
Bekijk de docent

Kari Andriessen

Kari werkt als Orthopedagoog-generalist/ regiebehandelaar in de sGGZ. Direct na haar afstuderen aan de universiteit Leiden bij twee afstudeerrichtingen is ze ruim achttien jaar geleden begonnen als gedragsdeskundige in sector zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Tijdens haar studie heeft ze in de verstandelijk gehandicaptenzorg gewerkt als begeleider. Eind 2019 heeft Kari haar studie tot Orthopedagoog-generalist afgerond en vanaf begin 2020 is ze opgenomen in het BIG register. Sinds 2021werkt Kari in de specialistische GGZ. Hier geeft ze behandeling aan kinderen met psychiatrische problematiek en komen veel kinderen met een disharmonisch intelligentieprofiel en/ of LVB in zorg.

Vanaf haar eerste werkplek in 2000 had ze direct een interesse in de emotionele ontwikkeling en welke invloed dit heeft in het dagelijks functioneren. Het zorgde voor een andere blik op probleemgedrag. Kari heeft zich door de jaren heen verdiept in meerdere richtingen waarbij de kern ligt in trauma, hechting en behandeling bieden. Ze heeft ervaring met verschillende leeftijden, niveaus en mate van gedragsproblematiek waarbij de nadruk altijd op kinderen en een laag emotioneel ontwikkelingsniveau heeft gelegen.

 
Bekijk de docent

Ochtend
09:30

Opening

09:35

Wat is emotionele ontwikkeling en waarom is het van belang daar naar te kijken?
door Hepie Henstra

10:15

Neurobiologische achtergronden van emotionele ontwikkeling
door Gert-Jan De Haas

11:15

Pauze

11:15

– Bespreken fase 1 en 2 uit het model voor Emotionele ontwikkeling
Oefenen  met een casus
door Hepie Henstra

12:30

Lunchpauze

 
Middag
13:30

– Bespreken fase 3 t/m 7 van de emotionele ontwikkeling
– Oefenen met het herkennen van de fasen
door Kari Andriessen

14:10

– Uitleg over de verschillende varianten van de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling: SEO-R², SEO-V² en het SEO-R² Kleurenprofiel
– Uitleg van de domeinen van de SEO-R²
door Kari Andriessen

14:45

Pauze

15:00

Workshop afnemen en scoren van de SEO-R². Ook materialen t.b.v. adviseren komen aan de orde.

Voor deze workshop wordt de groep opgedeeld in twee kleinere groepen. De ene groep krijgt een workshop van docent Kari Andriessen en de andere groep krijgt een workshop van Hepie Henstra

16:45

Afronding en invullen evaliatie

Aanbevolen literatuur

Morisse, F., & Došen, A. (red.). (2017). SEO-R². Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Revised². Antwerpen-Apeldoorn. Garant nv. ISBN: 9789044133677 Bestel dit boek hier >>

Morisse, F., Sappok,T., Neve de, L.,  Došen, A. (2017) SEO-V. Schaal voor Emotionele Ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking-Verkort. Antwerpen-Apeldoorn. Garant nv. ISBN: 9789044135855 Bestel dit boek hier>>

Došen, A. (2014). Psychische stoornissen, probleemgedrag en verstandelijke beperking. Een integratieve benadering bij kinderen en volwassenen. Assen: Koninklijke Van Gorcum BV. (vijfde herziene druk). ISBN 9789023252498. Bestel dit boek hier >>

Groot, R. de. (2019). SEO-R2 Kleurenprofiel revised 2. Handleiding. Doetinchem: Graviant. Bestel dit boek hier >>

Vonk, J (2021) Emotionele ontwikkeling: over basisbehoefte, draagkracht en plezier. Den Haag: Acco Bekijk het boek hier>>

De studiedag wordt gehouden in:

Vergadercentrum Vredenburg
Vredenburg 19
3511 BB Utrecht

De locatie ligt op vijf minuten lopen vanaf station Utrecht Centraal.

Voor de locatie kan niet worden geparkeerd. De dichtstbijzijnde parkeergarages zijn La Vie, Paardenveld of Vredenburg. Let op! Parkeren in Utrecht is ontzettend duur op deze website vind je meer informatie over parkeren in Utrecht. Als je vooraf een parkeerplaats reserveert dan kan dit iets goedkoper uitpakken. Lees hier meer over het reserveren van een parkeerplaats.

Quote

Denk altijd aan de basale emotionele behoeften van een mens, ze verklaren zoveel gedrag

Kari Andriessen

Zij gingen je voor

Wat een fijne bevlogen man is Arno. Hij heeft onze gedragsdeskundige nieuwe inzichten gegeven waar ze in de dagelijkse praktijk mee verder kunnen.

FORTIOR biedt vele mooie na – en bijscholing aan waar ik in de afgelopen 25 jaar al met veel plezier aan heb deelgenomen.

FORTIOR heeft altijd een leuk, gevarieerd aanbod aan cursussen binnen het Verstandelijk Gehandicapten werkveld. Ik neem altijd met plezier deel aan de cursussen die FORTIOR aanbiedt!

Fijne locatie, goede voorzieningen en goede enthousiaste docenten. Het was een top dag!

Goed georganiseerd, lekkere lunch, goede info van te voren, mooi mapje, constant koffie en thee

Het is altijd geweldig om de trainingen van FORTIOR te volgen. De inhoud is zo praktijk gericht, dat je de vertaalslag naar je werkvloer al maakt tijdens de training. Elke keer kom ik na een training vol uitvoerbare ideeën op mijn werk zodat wij kunnen blijven  ontwikkelen.

Blijf op de hoogte van nieuwe trainingen, ontwikkelingen en onze informatieve artikelen