Gerrit Vignero over het verleden, heden en toekomst van “De Draad”

Aantal keer bekeken: 2856 views

In 2013 leerde FORTIOR Gerrit Vignero en zijn model “De Draad” kennen. In de jaren die er op volgden heeft FORTIOR meerdere studiedagen georganiseerd over de draad. Het is duidelijk te zien dat het model zich door de jaren heen heeft ontwikkeld en uitgebreid. Dit was voor FORTIOR reden om Gerrit Vignero in 2017 een aantal vragen te stellen over de stand van zaken. In 2022 hebben we de blog aangepast en zijn de meest recente ontwikkelingen verwerkt. Ben je na het lezen van deze blog enthousiast geworden, dan vind je onderaan deze pagina een link waarmee je een aantal werkschema’s en brochures kunt downloaden.

Hoe lang bestaat “De Draad” nu? En wat was de aanleiding om het model te ontwikkelen?

De eerste publicatie rond De Draad was in 2007, in het tijdschrift Vibeg-Echo’s in Vlaanderen (dat tijdschrift bestaat ondertussen niet meer). Sinds 2007 geef ik er ook vorming over. Maar er is altijd een groei naar een model geweest, bewust en onbewust in al de jaren ervoor.

Toen ik 30 jaar geleden, pas afgestudeerd begon met werken in de voorziening waar ik nu nog werk -MPC Terbank te Heverlee (Leuven)- was ontwikkelingspsychologie voor mij een belangrijke insteek om te kijken naar cliënten en om met begeleiders en ouders te overleggen.

Na het lezen van het werk van Došen en de opleiding die ik volgde bij Heijkoop, vielen verschillende inzichten en ervaringen voor mij op hun plaats. En zo ontwikkelde ik de draad als model van verbinding, als ontwikkelingspedagogie. Hoe vertaal je het ontwikkelingsdenken naar ouders, leerkrachten en begeleiders zodat het voor hen bruikbaar en vruchtbaar wordt?

In 2012 sloot ik mij aan bij het project SEN-SEO (nu SAM VZW) in Vlaanderen. Dit was voor mij de opstap om het model in een boek te gieten: ‘de draad tussen cliënt en begeleider’ (uitgeverij Garant). Inmiddels is dit boek aan een vierde herdruk toe.

Wat is in de afgelopen jaren de meerwaarde van De Draad geweest? Wat heb je allemaal bereikt?

Ik denk dat ontwikkelingspsychologie een fundamentele wetenschap is om te zoeken naar antwoorden als opvoeding of begeleiding moeilijk loopt of zelfs vastloopt. Het eigene aan De Draad is dat het accent ligt op cliënt én begeleider/ouder/leerkracht. In heel wat ontwikkelingsmodellen gaat het vooral om het inschatten van de cliënt. De Draad is gericht op verbinding. Focus bijvoorbeeld bij probleemgedrag niet zozeer op het gedrag maar zoek de verbinding.  De Draad sluit in die zin sterk aan bij alle hulpverlening die rond verbinding en relatie werkt. Het gaat om ontwikkelingspedagogie.

Het uitwerken van de eerste draad (de draad trekken) en het opdelen van hechting en onthechting geeft heel veel handvatten. Ik merk dat we in moeilijk lopende begeleidingen vaak uitkomen bij de eerste draad (adaptatiefase in het model van Došen). Daarnaast zijn de hechtingsvoorwaarden belangrijk. Het analyseren van deze draden in deelprocessen helpt begeleiders en ouders vaak verder.

Ook heb ik gemerkt dat de eenvoudige taal en het visueel voorstellen verduidelijkend kunnen zijn voor ouders en begeleiders. Het wil eenvoudig zijn en eerder schappelijk dan wetenschappelijk. Het wil bruikbaar zijn en vruchtbaar zijn voor de praktijk. De ballast van ‘toetsen’ en ‘klopt het wel’ verschuift naar ‘werkt het?, ‘hoe kan ik het gebruiken?’

Veel deugd heb ik eraan dat een aantal ouders, leerkrachten begeleiders dankzij het model van De Draad een andere manier van afstemming met hun kind of de cliënt hebben gevonden. Als het toepassen werkt, is dat een meerwaarde. Daar doe je het voor.

Nog een meerwaarde is dat ik mijn draadje heb kunnen koppelen aan wat er leeft in Vlaanderen en Nederland rond het ontwikkelingsdynamisch denken. De Draad staat niet op zichzelf als model maar heeft enkel betekenis doordat het verbonden is aan andere modellen. De Draad sluit bijvoorbeeld goed aan op de nieuwe kijk op hechtingsproblematiek en de modellen rond stress.

Hoe heeft De Draad zich ontwikkeld in de afgelopen jaren?

Het leuke is dat ik in de 10 jaar dat ik ook vorming geef rond de draad het basismodel hetzelfde is gebleven. Het eerste artikel van 10 jaar geleden is nog altijd de basis.

Door het geven van vorming in Vlaanderen en beperkt in Nederland, heb ik het model kunnen toetsen bij toehoorders en samen met hen De Draad kunnen toepassen. Zo werd de draad nog meer verfijnd. Vooral de eerste type draden werden verder uitgediept. Het werd op deze manier verspreid zodat de meeste voorzieningen voor cliënten met een verstandelijke beperking in Vlaanderen het model kennen. Een aantal voorzieningen gebruiken het intensief. Daardoor is ook de behoefte ontstaan om de draad niet alleen als concept maar ook als methode te gaan ontwikkelen. Dat heeft in de afgelopen jaren steeds meer vorm gekregen.

De draad wordt ook toegepast om vanuit de SEO-r² de vertaalslag te maken naar de praktijk. Daarvoor heb ik een aantal werkschema’s ontwikkeld

Opvallend vind ik ook dat de doelgroep verbreed is. Waar ik eerst vooral vorming gaf binnen voorzieningen en organisaties voor cliënten met een verstandelijke beperking is dit uitgebreid. Zo gebruik ik het ook als model in het regulier onderwijs bij leerlingen zonder verstandelijke beperking en in oudergroepen en in de jeugdhulpverlening. Mijn tweede boek uit 2015 ‘De Draad tussen ouder en kind’ is dan ook gericht op gewoon en buitengewoon. Dezelfde thema’s zijn herkenbaar en ik hoop zo dat gewoon en buitengewoon elkaar meer vinden. Een aantal kindertherapeuten gebruiken het model ook om het met kinderen over emoties te hebben. Leuk is dat er ook interesse is vanuit de onderwijswereld en dat er een groep bezig is om de draad te vertalen naar ontwikkelingsdoelen.

De Draad als methode

In 2018 verscheen het boek “Ontwarring en ordening van de draad” Het doel van dit boek is om De Draad als methode uit te schrijven zodat professionals meer uitleg krijgen over hoe je kunt werken met De Draad. Het is een praktijkboek geworden, geworteld in de twee eerste boeken. Van een metafoor werd ‘De Draad’ een model en een methode om cliënten te bespreken en gepaste ingangen te zoeken. Het boek wil helpen om een interpretatie te vinden voor het gedrag van een cliënt die hem recht aan doet. Orthopedagogen, psychologen en begeleiders kunnen het gebruiken in hun handelingsplanning, bij de bespreking van cliënten, in het zoeken naar antwoorden bij moeilijk gedrag en in vastlopende situaties.

De Draad voor ouders

In 2019 is een herdruk van het boek over De Draad tussen ouder en kind verschenen. Het is grondig gewijzigd omdat in de loop van de jaren dat er vorming is rond De Draad, inzichten veranderen. De nadruk komt te liggen op hechting. Het vernieuwde boek heet dan ook ‘De hechte draad tussen ouder en kind. Beter begrijpen van (probleem)gedrag van kinderen thuis, op school en daarbuiten.’ De belangrijkste inhoudelijke verandering heeft te maken met de lus in de draad. Waar er in het vorige boek nog werd vertrokken vanuit ‘vasthouden en loslaten’, gaat het nu om de driehoek ‘bijtanken, doorgeven en helpend begrenzen’. Als ouder laat je nooit los, je geeft altijd door. In gewone ontwikkeling, hoe ouder het kind hoe groter en hoe verder de kring aan wie je doorgeeft, maar je blijft wel altijd de draad. In buitengewone ontwikkeling is het doorgeven net een kwetsbaar thema.

Voor het werken met ouders is er ook een aangepaste brochure gemaakt. Daarnaast zijn er een aantal werkschema’s in ontwikkeling.

De Draad in het speciaal onderwijs

In de afgelopen jaren is er ook gewerkt aan de toepassing van De Draad in het speciaal onderwijs. Een aantal scholingen in het speciaal onderwijs in Vlaanderen gebruikt De Draad als basis voor beeldvorming en handelingsplanning.  In samenwerking met professionals uit het speciaal onderwijs is er een werkschema en brochure ontwikkeld met handvatten voor leerkrachten. In de handelingsplanning voor het (speciaal) onderwijs is er een praktijkonderzoek lopende rond een screeningsinstrument voor onderwijs op basis van De Draad.

Nieuw intervisiespel “Ontwarde draad”

Sinds 2021 is er een nieuw intervisiespel op de markt met de naam “Ontwarde draad” dat is gebaseerd op het model van De Draad.  Het is ontwikkeld door de Vlaamse orthopedagogen Edda Janssens en Katrijn Van Acker. Met behulp van het intervisiespel kun je een team coachen zodat zij De Draad leren ordenen en ontwarren. Tijdens het spel bespreek je steeds één leerling of cliënt. Het doel van het intervisiespel is dat het team de ondersteuning en begeleiding vervolgens beter kan afstemmen op wat deze cliënt of leerling nodig heeft. Als je het intervisiespel met een team wilt gaan spelen, dan is het nodig dat jij als spelleider voldoende kennis hebt van De Draad. De teamleden – die aan het spel deelnemen – hebben geen kennis van De Draad nodig.

Ik ben heel blij dat Edda en Katrijn het intervisiespel vorm hebben gegeven. In het zoeken naar goede werkvormen pleit ik namelijk voor werkvormen met een lage instapdrempel. En laat het intervisiespel net heel laagdrempelig zijn. Deelnemers hoeven niet vooraf te studeren. Het gaat ook niet over ellenlange verslagen maar over ‘wat neem ik mee’ in mijn begeleiding, in mijn afstemming  de komende tijd. Door de vragen die gebaseerd zijn op de methode komen  bovendien op een heel spontane manier alle thema’s die we willen onderzoeken aan bod, zonder dat je dat bewust beseft.

Waar kun je werkschema’s en brochures downloaden?

Op mijn website over de draad is veel interessante informatie te vinden. Ook worden werkschema’s en brochures gratis ter beschikking gesteld Download de materialen via deze link  ook zijn er op de website van Gerrit enkele voorbeelden te vinden van toepassingen van de De Draad op concrete casussen.

Meer leren over de draad?

FORTIOR organiseert verschillende trainingen over de draad:

1. Online workshop: Het methodisch toepassen van de draad. Schrijf je hier in >>

2. Studiedag: Het model van de draad toegepast bij een hechtingstrauma. Schrijf je hier in >>

3. Studiedag: Het coachen van teams in de gehandicaptenzorg met het intervisiespel “ontwarde draad”. Schrijf je hier in >>

4. Studiedag: Het intervisiespel “ontwarde draad in het speciaal onderwijs”. Schrijf je hier in >>

5 Tweedaagse cursus: Het praktisch toepassen van de draad. Schrijf je hier in >>