Hieronder lees je een samenvatting van de lezing die Anton Dosen gaf op 23 april 2015 tijdens het symposium “Emotionele ontwikkeling als basis”
De recentelijke ontdekkingen op gebied van de neurowetenschappen brengen revolutionaire veranderingen met zich mee in het denken over de psychosociale ontwikkeling van mens. Wetenschappers uit de cognitieve neurowetenschap, affectieve neurowetenschap en sociale neurowetenschap maken onderscheid tussen cognitieve, emotionele en sociale neurale systemen in de hersenen en benadrukken het feit dat deze hersensystemen zich tot een bepaalde hoogte onafhankelijk van elkaar kunnen ontwikkelen. Dit betekent dat het cognitief, emotioneel en sociaal functioneren als drie aparte onderdelen van het psychosociaal leven beschouwd moeten worden.
Ontwikkeling van het neurale emotionele systeem en van de basale emoties krijgt het primaat in de psychosociale ontwikkeling. Het speelt een wezenlijke rol in ontstaan van gehechtheid, in vorming van ‘self’, in interpersoonlijke relaties en gedrag, als ook in de persoonlijkheidsvorming. Een discrepantie tussen cognitieve en emotionele ontwikkeling resulteert in een persoonlijkheid die kwetsbaar is voor het ontstaan van gedrags- en psychische stoornissen.
Emotionele ontwikkeling bij mensen met een ontwikkelingsstoornis krijgt helaas weinig aandacht van de hulpverleners. In onze westerse samenleving is de ‘cognitieve cultuur’ overheersend. Een verstandelijke beperking wordt binnen een cognitieve context geplaatst en wordt gedefinieerd als beperking in de cognitieve ontwikkeling en in het adaptief gedrag. De emotionele ontwikkeling ontbreekt volledig in deze definitie. Bij mensen met een autisme spectrum stoornis wordt vooral aandacht besteed aan specifieke cognitieve en sociale aspecten. Tekorten in de emotionele ontwikkeling bij mensen met autisme worden over het hoofd gezien.
In de praktijk is gebleken dat door het bepalen van het niveau van emotionele ontwikkeling verschillende gedrags- en psychiatrische problemen van mensen met een ontwikkelingsbeperking verklaard en begrepen konden worden. Dit inzicht is onmisbaar voor een adequate ondersteuning van deze mensen en voor behandeling van hun psychische gezondheidsproblemen.
Professor Anton Došen wad kinderpsychiater en psychiater en is als zodanig meer dan 30 jaar werkzaam geweest in de zorg voor mensen met een ontwikkelingsbeperking. Tegelijkertijd was hij verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen als bijzonder hoogleraar met als leeropdracht “Psychiatrische aspecten van verstandelijke beperking”.
Door zijn educatieve activiteiten en publicaties nam Anton Došen landelijk en internationaal een vooraanstaande plaats in op het gebied van diagnostiek en behandeling van psychiatrische stoornissen en gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking. Hij ontwikkelde het Schema voor Emotionele ontwikkeling (SEO) en het model van Integratieve diagnostiek en behandeling. Deze instrumenten worden gebruikt door hulpverleners in verschillende landen. Na zijn emeritaat zette Anton zich nog volop in voor de ontwikkeling van de zorg op het gebied van de geestelijke gezondheid bij mensen met een verstandelijke beperking.
Op 3 januari 2023 is Anton Došen overleden. FORTIOR heeft enkele jaren intensief met Anton samengewerkt. Met ontzag hebben we altijd geluisterd naar Antons grote kennis en kunde die hij liet zien tijdens studiedagen, congressen en masterclasses. We denken met liefde en dankbaarheid aan hem terug.