FORTIOR versterkt jouw kennis en kunde
Meer informatie
Let op! Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Aantal keer bekeken: 875 views
Sensorische informatieverwerking (SI) ligt aan de basis van ons menselijk gedrag. Problemen met SI hebben belangrijke gevolgen voor het gedrag en functioneren van de persoon in kwestie, met of zonder verstandelijke beperking. Zo kunnen SI problemen bijvoorbeeld een oorzaak zijn van probleemgedrag of concentratieproblemen op school. Karen de Vriend (SI therapeut) schrijft op dit moment een boek dat sensorische informatieverwerking toegankelijk moet maken voor onder andere professionals en ouders. In deze blog lees je alvast een klein voorproefje. Ook gaat deze blog in op de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking en SI problemen.
Het nieuwe boek van Karen de Vriend heeft tot doel om de theorie over de sensorische prikkelverwerking duidelijker te maken voor iedereen. Je kunt namelijk het beste handelen als je weet wat je doet en de reacties van jezelf en omgeving begrijpt. Het werkt vaak minder goed als je een trucje gebruikt waarvan je niet weet waarom het werkt. Je kunt dan weinig doen als het trucje niet (meer) werkt. Nadat je het boek van Karen gelezen hebt, kun je veel gerichter aan de slag. En dan wordt het leuk! Dan kijk je met een nieuwe blik naar gedrag en maak je andere keuzes in wat je doet. Die vervelende client is dan misschien toch veel interessanter dan je dacht. En kun je het leven voor je cliënten en ook voor jezelf, je collega’s en je gezin leuker maken!
In het boek van worden de volgende onderwerpen beschreven: Wat is Sensorische informatieverwerking? Hoe werkt het en hoe zorgt SI voor gedrag? Hoe nemen we prikkels waar en hoe reageren mensen daarop? Wat doet SI met relaties die wij met anderen hebben (partner, kind, collega, client)? Hoe verhoudt SI zich tot andere diagnosen en persoonskenmerken? Ook worden er vele praktische tips gegeven over hoe je het leven van mensen met SI-problemen makkelijker kunt maken.
Sensorische informatieverwerking gaat over zintuiglijke informatie die je in je lichaam binnenkrijgt. Dit is enerzijds informatie over de omgeving (wat je hoort, ziet, voelt, proeft en ruikt) en anderzijds informatie uit het lichaam zelf (informatie uit spieren, gewrichten, organen en evenwichtssysteem). Alle informatie komt binnen in je hersenen. De hersenen verwerken die informatie en zorgen ervoor dat je daar ook adequaat op kunt reageren.
Een voorbeeld: je hebt een kop koffie in je hand. Je voelt een hard, warm kopje, je ziet de vorm en zwarte vloeistof erin, je ruikt de geur. Aan het gewicht (je spieren) voel je dat het kopje vol zit. Al deze informatie bij elkaar vertelt je dat je een volle, verse kop koffie in je handen hebt die genoeg is afgekoeld zodat je hem kunt drinken.
Je leest nu al dat sensorische informatieverwerking invloed heeft op gedrag: de informatie vertelt je namelijk wat je moet doen. SI heeft niet alleen invloed op gedrag. Ook aandacht, concentratie en arousalregulatie (neurologische toestand van wakker, geconcentreerd of juist geprikkeld zijn) worden voor een groot deel “veroorzaakt” door zintuiglijke informatie.
Ieder mens heeft zijn eigen unieke informatieverwerking. Dat hoort bij de persoon. Het komt ook voor dat mensen problemen ondervinden door hun sensorische informatieverwerking. Die problemen kunnen klein zijn, zoals: een bepaalde consistentie eten niet kunnen verdragen, of schrikken van geluid. Maar die problemen kunnen ook groter zijn en het functioneren beïnvloeden, zoals: een minder optimale concentratie en werkhouding, erg geprikkeld zijn of juist erg afwezig zijn.
Bij mensen met een verstandelijke beperking kunnen SI problemen zich op allerlei manieren uiten. Zo kan een cliënt bijvoorbeeld apathisch en afwerend reageren of de persoon kan juist niet stil zitten. Ook kunnen SI problemen een oorzaak zijn van agressie.
Als je een client tegenkomt met problematisch gedrag, dan helpt het om zijn of haar sensorische informatieverwerking te begrijpen en te kijken of je vanuit de SI het problematische gedrag kunt verklaren. Als je de oorzaak en gevolg van gedrag begrijpt, dan kun je je handelen aanpassen. Goed begrip van de SI van je client is dus de allereerste stap in je ondersteuning.
Het is belangrijk om te weten dat gedrag vaak bedoeld is als oplossing voor een SI probleem. Dat gedrag is echter niet altijd wenselijk. Slaan is bijvoorbeeld vaak een dempende prikkel die arousal verlaagd. Niet wenselijk, wel begrijpelijk. In de ondersteuning kun je proberen om het ongewenste gedrag om te buigen naar gedrag dat wel acceptabel is.
Vaak wordt “bewegen” vergeten in de ondersteuning van mensen met SI problemen. Beweging is namelijk een belangrijk middel om tot een goede arousal te komen.
Sensorische informatieverwerkingsproblemen komen zowel bij mensen met als zonder verstandelijke beperking voor. Zijn er verschillen in aanpak? Ja tot op zekere hoogte: Bij mensen zonder beperkingen lukt het vaak om via behandeling de scherpe kantjes van de SI problemen af te krijgen. Dit is bij mensen met een verstandelijke beperking vaak lastiger omdat ze door afwijkingen en beschadigingen in hun hersenen minder leerbaar zijn.
In de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking is het wel goed mogelijk om het netwerk te scholen en te informeren. Begeleiders, leerkrachten of ouders kunnen zo hun handelwijze en de omgeving aanpassen waardoor de cliënt beter kan functioneren.
Het scholen van de cliënt zelf en de behandeling van de SI problemen zijn bij mensen met een verstandelijke beperking lastiger. Toch is het in bepaalde gevallen de moeite waard om het te proberen want soms lukt het namelijk wel.
Het boek van Karen de Vriend is uitgekomen in in juni 2019. Bekijk hier het boek >>
FORTIOR organiseert in samenwerking met Monique Thoonsen een online training over “Onder- en overprikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking” Hier vind je meer informatie over deze training.