FORTIOR versterkt jouw kennis en kunde
Meer informatie
Let op! Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Aantal keer bekeken: 122 views
In deze blog lees je waarom pijn bij mensen met een verstandelijke beperking vaak lastig te signaleren is, waarom maatwerk essentieel is, en hoe een nieuwe richtlijn – die in 2025 verschijnt – handvatten gaat bieden voor betere diagnostiek en behandeling. Ook vertellen we je meer over een inspirerend symposium waarin deze richtlijn centraal staat.
Pijn is een subjectieve ervaring. Meestal is het een belangrijk signaal dat er iets mis is in het lichaam. Maar pijn kan ook worden ervaren zonder dat er een duidelijke lichamelijke oorzaak is. De hersenen spelen een centrale rol in het herkennen en begrijpen van pijn.
Bij mensen met een verstandelijke beperking werken bepaalde hersenfuncties anders. Dat heeft invloed op hoe zij pijn ervaren en hoe zij daarmee omgaan. Bovendien hebben zij vaak te maken met complexe problematiek. Hierdoor hebben ze niet alleen een verhoogde kans op aandoeningen die pijn veroorzaken, maar ondergaan ze ook vaker pijnlijke behandelingen.
Daarbij komt dat mensen met een verstandelijke beperking steeds ouder worden. Daarmee neemt ook de kans toe op ouderdomsgerelateerde aandoeningen die pijn met zich meebrengen.
Voor mensen met een (ernstige) verstandelijke beperking is het vaak moeilijk om zelf aan te geven dat ze pijn hebben. Daardoor is het voor begeleiders lastig om onderscheid te maken tussen pijn, ander lichamelijk ongemak of bijvoorbeeld stress. Ook eerdere pijnervaringen, sociale en psychologische factoren, de relatie met een zorgverlener en bepaalde aannames spelen een rol in het herkennen én behandelen van pijn.
Sommige mensen durven ook niet goed te zeggen dat ze pijn hebben, omdat ze bang zijn voor wat er daarna gebeurt. En als er veel wisselende of tijdelijke krachten in een team werken, wordt het nog moeilijker: zij kennen de cliënt meestal minder goed, en missen daardoor signalen sneller.
Pijn is per definitie subjectief – en dat geldt ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Iedereen ervaart pijn op een unieke manier en reageert daar anders op. Dat maakt het lastig om één aanpak voor iedereen te ontwikkelen. De kennis hierover is bovendien vaak versnipperd, en er worden veel verschillende signaleringsinstrumenten gebruikt.
Daarom is het cruciaal om altijd oog te houden voor de individuele verschillen tussen cliënten. Een standaardoplossing bestaat niet.
Mensen met een verstandelijke beperking hebben beperkingen in hun cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling. Veel cliënten hebben daarnaast ook een fysieke beperking. Die combinatie maakt de zorg complex, en vraagt om een andere benadering van zorgverleners.
Hoe leg je bijvoorbeeld uit wat er aan de hand is? Hoe motiveer je iemand om mee te werken aan behandeling? Vaak is het hele cliëntsysteem – zoals familie en begeleiders – betrokken bij het behandeltraject. Dat maakt ieder traject uniek, maar ook leerzaam. Het is telkens weer een puzzel die je samen oplost.
In de loop van 2025 verschijnt de vernieuwde richtlijn “Pijn bij mensen met een verstandelijke beperking”. De huidige richtlijn uit 2014 is vooral gericht op signaleren, maar is inmiddels toe aan een update.
De nieuwe richtlijn gaat verder dan alleen signalering: ook diagnostiek en behandeling komen uitgebreid aan bod. Hoe onderzoek je de pijn? Wat is de oorzaak? Welke behandelmogelijkheden zijn er? En hoe evalueer je of een behandeling effectief is, zeker bij chronische pijn?
Omdat elke zorginstelling anders is georganiseerd, houdt de richtlijn daar rekening mee. Niet elke organisatie heeft bijvoorbeeld een verpleegkundige in dienst. In de richtlijn staan daarom ook suggesties over welke zorgverleners je kunt betrekken bij pijnzorg. Daarnaast zijn er instellingen waar behandelingen buiten de organisatie plaatsvinden, met behandelaars die minder bekend zijn met de doelgroep. Ook voor deze situaties biedt de richtlijn praktische handvatten.
Op 13 november 2025 organiseert FORTIOR, in samenwerking met Pijnzorg (On)beperkt en Skilz, een symposium over de nieuwe richtlijn “Pijn bij mensen met een verstandelijke beperking”. Tijdens dit symposium leer je hoe je de richtlijn kunt toepassen en implementeren binnen jouw organisatie. Diverse sprekers delen inzichten over het signaleren, diagnosticeren en behandelen van pijn bij deze doelgroep.
Lees hier meer over het symposium
Bronnen: